Nấm lưỡi là tình trạng nhiễm nấm niêm mạc quanh lưỡi do tác nhân Candida albicans. Khi cơ thể suy giảm miễn dịch, bệnh có thể bùng phát và lây sang vòm miệng, amidan hoặc xuống cổ họng. Để nắm rõ về bệnh nấm lưỡi, nguyên nhân nào gây bệnh và cách phòng tránh ra sao, hãy cùng Oralmart tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Bệnh nấm lưỡi là gì?
Bệnh nấm lưỡi hay nấm miệng là tình trạng tưa lưỡi do nấm Candida albicans phát triển quá mức kiểm soát trong khoang miệng, lưỡi, có thể lan tới vòm miệng hoặc xuống họng.
Nấm lưỡi có thể được coi là một tình trạng lành tính ở những người khỏe mạnh nhưng có thể gây ra vấn đề cho những người có hệ thống miễn dịch suy yếu. Bệnh thường không dễ lây và có thể trị khỏi bằng thuốc kháng nấm do tác nhân chủ yếu gây bệnh là Candida albicans. Loại nấm này là một sinh vật thường trú trong miệng, chúng thường phát triển quá mức khi cơ thể bị suy yếu miễn dịch.
Đối tượng nào dễ mắc bệnh nấm lưỡi?
Nấm Candida albicans vẫn tồn tại trong khoang miệng ở trạng thái bình thường vì những vi khuẩn có lợi đã kiểm soát hoạt động của chúng. Tuy nhiên chỉ cần hệ miễn dịch của cơ thể suy yếu, vi sinh vật trong cơ thể bị xáo trộn thì lượng nấm Candida sẽ nhanh chóng phát triển dẫn đến trường hợp nấm miệng. Dưới đây là những đối tượng dễ mắc bệnh nấm lưỡi:
- Người đang sử dụng thuốc: Dùng prednisolone để điều trị viêm khớp, giảm bớt các triệu chứng sưng đau và các phản ứng dị ứng hay điều trị hen suyễn bằng cách hít thuốc corticosteroid hoặc thuốc kháng sinh.
- Người đang trong quá trình điều trị ung thư: Điều trị bệnh bằng phương pháp hóa trị và xạ trị.
- Những người đang mắc bệnh bạch cầu, HIV/AIDS: Các bệnh này gây tổn hại hoặc phá hủy tế bào của hệ thống miễn dịch.
- Người bệnh đái tháo đường: Đặc biệt là người bệnh không kiểm soát tốt đường huyết có hệ miễn dịch suy yếu dễ mắc các tình trạng viêm nhiễm.
- Hội chứng Cushing: Người mắc hội chứng này với nguyên nhân như do thuốc, u tuyến yên, u vỏ thượng thận,… thuộc nhóm suy giảm miễn dịch nên dễ bị các tình trạng viêm, nhiễm trùng.
- Người hút thuốc: Người có thói quen hút thuốc thì sẽ gây khô miệng, giảm lưu thông máu, ức chế hệ miễn dịch. Những trường hợp này đều làm tăng tỷ lệ nhiễm nấm ở khoang miệng.
- Người có vệ sinh răng miệng kém: Việc vệ sinh răng miệng kém khiến mảng bám bám vào sâu trong các kẽ răng, đây cũng là nguồn dinh dưỡng cho nấm phát triển, sinh sôi.
- Người đeo răng giả nhưng chăm sóc vệ sinh kém: Việc đeo răng giả không phù hợp, vệ sinh răng miệng kém trong quá trình đeo thêm hàm giả cũng là một trong những nguyên nhân gây suy yếu hệ miễn dịch và dẫn đến bệnh nấm miệng. Nguyên nhân là do nếu đeo hàm răng giả không vừa khít, dẫn đến trầy xước, tổn thương tại niêm mạc miệng. Đó cũng là nguyên nhân khiến nấm phát triển, xâm nhập gây ra viêm nhiễm.
Các dấu hiệu của bệnh nấm lưỡi
Thời gian đầu người bệnh khó có thể phát hiện các triệu chứng của nấm lưỡi. Dựa vào nguyên nhân, dấu hiệu và triệu chứng mà bệnh có thể phát triển đột ngột, từ từ hay kéo dài trong nhiều ngày, nhiều tuần hoặc nhiều tháng. Để dễ dàng nhận biết được các biểu hiện của bệnh, Oralmart gợi ý các triệu chứng điển hình của bệnh dưới đây.
Dấu hiệu nấm lưỡi ở người lớn
Nếu bạn xuất hiện những triệu chứng sau thì đừng chủ quan bởi đó có thể là dấu hiệu cảnh báo bạn đã bị nấm miệng. Những dấu hiệu của bệnh nấm miệng ở người lớn có thể kể đến như:
- Trên lưỡi, niêm mạc má, đôi khi trên vòm miệng, amidan và nướu răng xuất hiện màu trắng kem.
- Đỏ hoặc đau nhức trong miệng, khiến việc ăn và nuốt thức ăn trở nên khó khăn.
- Chảy máu nhẹ nếu nơi nhiễm bị cọ xát hoặc cào.
- Cảm giác trong miệng như có bông.
- Mất vị giác.
- Tổn thương nổi lên trong miệng có hình dáng giống miếng pho mát.
- Khóe miệng nứt và đỏ (đặc biệt là ở những người đeo răng giả).
Dấu hiệu bị nấm lưỡi ở trẻ
Nấm lưỡi có thể không gây ảnh hưởng hay đau đớn cho trẻ nên cha mẹ có thể sẽ không nhận ra khác thường. Tuy nhiên, bệnh còn có những biểu hiện khác đặc trưng, cụ thể:
- Mảng trắng hình tròn: Thường xuất hiện mảng màu trắng, hình tròn ở lưỡi, vòm họng, hai bên má. Nếu là tưa lưỡi do cặn sữa thì có thể dễ dàng làm sạch nhưng để phát triển thành nấm miệng thì sẽ không loại bỏ sạch được. Mảng trắng nấm miệng khi cạo đi sẽ thấy các đốm đỏ sẫm ở dưới.
- Sự phát triển của nấm: Mới đầu, nấm miệng là một hay một vài đốm trắng nhỏ li ti, nổi cục trên niêm mạc lưỡi. Sau mỗi ngày, nấm phát triển thêm nhiều lên và dày đặc, bám chắc vào lưỡi của bé.
- Khó khăn khi ăn, thường cáu kỉnh và rất dễ kích động: Bệnh có thể truyền từ bé cho mẹ trong quá trình bú. Tiếp đến tình trạng này có thể lây nhiễm qua lại giữa ngực của mẹ và miệng của bé.
- Một số dấu hiệu không đặc trưng khác như: Đau rát khi bú làm bé quấy khóc, lười ăn.
Khi có các dấu hiệu của bệnh, bạn cần đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời tránh để nặng. Cha mẹ không nên tự ý dùng mật ong tưa lữa cho trẻ vì trong mật ong có chất botulium, dễ gây ngộ độc cho trẻ đặc biệt là trẻ sơ sinh.
Song song đó, nếu bệnh nấm lưỡi diễn tiến nặng, nấm ở lưỡi có thể lây lan xuống thực quản, họng và dạ dày. Nếu trường hợp này xảy ra, bạn có thể sẽ phải đối mặt với việc khó nuốt hoặc cảm thấy thức ăn như đang bị mắc kẹt trong cổ họng.
Điều trị bệnh nấm lưỡi như thế nào?
Khi phát hiện các triệu chứng kể trên, bạn hãy gặp bác sĩ để được thăm khám, xét nghiệm, tìm ra nguyên nhân chính yếu gây nên nấm lưỡi. Từ việc quan sát, đánh giá các tổn thương trắng đặc trưng trên miệng, lưỡi hoặc má, thực hiện chải nhẹ khu vực sưng đỏ để xác định bệnh sinh. Nếu chúng mẫn cảm và gây chảy máu nhẹ thì các bác sĩ, nha sĩ có thể chẩn đoán bạn bị bệnh nấm lưỡi hay không. Bên cạnh đó, các bác sĩ có thể tiến hành xét nghiệm bằng kính hiển vi của tế bào từ một tổn thương để xác định bệnh.
Trường hợp nấm lưỡi lan đến thực quản thì người bệnh có thể làm các xét nghiệm khác để chẩn đoán như: Chụp X-quang thực quản, nội soi hoặc ngoáy phía sau cổ họng bằng bông vô trùng và nghiên cứu các vi sinh vật dưới kính hiển vi.
Khi đã xác định được bệnh, các bác sĩ có thể tiến hành điều trị bằng các loại thuốc kháng nấm dạng gel hoặc chất lỏng bôi trực tiếp vào bên trong miệng. Ngoài ra cũng có thuốc chống nấm ở dạng viên nén hoặc viên nang thường được sử dụng một lần mỗi ngày. Nếu sử dụng thuốc bôi, bạn sẽ được chỉ định sử dụng một vài lần trong ngày trong khoảng từ 7 – 14 ngày.
Các loại thuốc này thường không có tác dụng phụ nhưng đôi khi sẽ có một số tác dụng phụ như: buồn nôn, nôn, đầy hơi, đau bụng, tiêu chảy,… Tùy theo từng độ tuổi và nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ hoặc dược sĩ sẽ đưa ra phương pháp và thuốc điều trị phù hợp.
1. Điều trị bệnh nấm lưỡi ở trẻ sơ sinh
Đối với trẻ bú sữa mẹ, nên điều trị song song cả mẹ và bé để tránh tình trạng tái phát nhiễm trùng. Thuốc kháng nấm nhẹ, hàm lượng hoạt chất kháng nấm phù hợp sẽ được dùng cho bé và kem bôi chống nấm bôi ở vú phù hợp cho phụ nữ đang cho con bú. Ngoài ra, cần thực hiện chăm sóc và đánh tưa cho trẻ bị bệnh nấm lưỡi theo các bước như sau như sau:
- Đặt trẻ nằm ngửa.
- Cha mẹ rửa tay thật sạch rồi dùng một miếng gạc vải sạch và mềm để quấn vào đầu ngón trỏ. Sau đó, dùng ngón trỏ lấy thuốc chống nấm được bác sĩ kê đơn rồi đưa vào miệng trẻ, lau nhẹ nhàng 1 lần từ trong ra ngoài bề mặt của lưỡi.
- Có thể làm lại thêm 1 lần nữa nếu thấy bề mặt lưỡi chưa sạch. Cần thực hiện các động tác nhẹ nhàng và dứt khoát để tránh làm trẻ bị sặc, ngạt.
2. Điều trị bệnh nấm lưỡi ở người lớn và trẻ em
Với mức độ nhẹ, có thể dùng thuốc xịt chống nấm và thuốc súc miệng để giảm tình trạng nhiễm trùng do nấm gây ra. Bên cạnh đó, kết hợp dùng sữa chua hoặc viên nang acidophilus để khôi phục hệ vi khuẩn khỏe mạnh của cơ thể.
Với mức độ nặng và việc dùng thuốc xịt chống nấm tại chỗ không hiệu quả thì bác sĩ sẽ chỉ định thuốc chống nấm toàn thân, liều dùng trong 7-14 ngày.
Nếu bệnh nặng hơn và ở nhóm đối tượng bị suy giảm hệ miễn dịch như bệnh nhân đái tháo đường, bệnh nhân điều trị ung thư bằng phương pháp hóa xạ trị,… thời gian điều trị nấm lưỡi có thể dài hơn, lên đến vài tháng. Một số loại thuốc chống nấm bác sĩ có thể chỉ định như amphotericin B, Clotrimazol, Fluconazol, Miconazol, Nystatin,…
Chăm sóc và phòng ngừa bệnh nấm lưỡi như thế nào?
Cách chăm sóc, phòng ngừa bệnh nấm lưỡi ở trẻ
Với bé sơ sinh, cần dùng gạc mềm và sạch, thấm nước muối sinh lý để lau lưỡi cho bé. Với bé lớn, phải hướng dẫn bé cách đánh răng và súc miệng sau khi ăn. Không cho ăn vặt, ăn bánh kẹo, nước ngọt vào buổi tối để tránh tạo điều kiện cho nấm lưỡi phát triển
Thêm vào đó, để đề phòng bệnh nấm lưỡi ở trẻ cần phải vệ sinh khoang miệng và lưỡi đúng cách sau khi cho bé ăn. Thường dùng nước lọc để cho trẻ uống, làm sạch khoang miệng và lưỡi ngay sau khi ăn. Có thể dùng dung dịch nước muối sinh lý 0,9% để súc miệng cho trẻ.
Cách chăm sóc, phòng ngừa bệnh nấm lưỡi người lớn
Để hạn chế bị nấm miệng, tốt nhất mọi người nên chủ động phòng bệnh bằng cách:
- Vệ sinh răng miệng sạch sẽ nhất là sau khi ăn, sau khi uống thuốc, trước khi đi ngủ và sau khi thức dậy.
- Đánh răng 2 lần/ngày, dùng chỉ nha khoa để làm sạch sẽ răng.
- Kiểm tra và vệ sinh sạch sẽ răng giả hàng ngày.
- Khám nha sĩ thường xuyên để biết được tình hình sức khỏe răng miệng và có hướng xử lý bệnh kịp thời.
- Hạn chế ăn đường, duy trì mức đường huyết trong cơ thể, tiến hành điều trị bệnh khô miệng càng sớm càng tốt.
- Chế độ ăn uống cần đầy đủ chất dinh dưỡng, kết hợp với luyện tập thể thao điều độ để cơ thể tăng cường hệ miễn dịch.
- Không sử dụng chung đồ dùng sinh hoạt cá nhân hoặc tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh nấm lưỡi cũng như các loại nấm gây bệnh khác để tránh lây nhiễm nấm.
- Nếu có kế hoạch mang thai, cần điều trị bệnh nấm âm đạo trước vì trong quá trình mang thai và sinh con có thể lây truyền nấm sang trẻ.
Các sản phẩm hỗ trợ chăm sóc, phòng ngừa bệnh nấm miệng
Sau đây, Oralmart xin giới thiệu đến bạn một vài sản phẩm hỗ trợ chăm sóc, phòng ngừa bệnh nấm miệng.
1. Nước súc miệng HALITA ức chế tác nhân gây hôi miệng, kháng khuẩn
Nước súc miệng HALITA với công thức chứa 0,05% Chlorhexidine + 0.05% Cetylpyridinium chloride (CPC) + 0.14% Zinc lactate giúp điều trị hôi miệng hiệu quả, làm sạch khoang miệng sau mỗi bữa ăn chính. Nó sẽ giúp trung hòa các chất gây ra hơi thở có mùi khó chịu, ngăn ngừa sự hình thành và tích tụ mảng bám răng.
Thêm vào đó, chlorhexidine có trong thành phần là một hoạt chất sát khuẩn và khử khuẩn phổ rộng, có hiệu quả trên cả vi khuẩn Gram dương và Gram âm, men, nấm da và các virus ưa lipid. Giúp gia tăng độ kháng khuẩn và làm sạch khoang miệng.
2. Kem đánh răng Oral7 giữ ẩm điều trị khô miệng
Kem đánh răng ORAL7 được sản xuất tại Vương quốc Anh theo các quy định nghiêm ngặt. Những công thức này đã được chứng minh là hữu ích, hiệu quả và phù hợp để sử dụng hàng ngày và thậm chí để sử dụng cho những bệnh nhân bị tổn thương nặng nhất. Ngoài ra sản phẩm còn chuyên dùng hỗ trợ quá trình chăm sóc đặc biệt ở bệnh nhân ung thư, đái tháo đường.
Kem đánh răng giữ ẩm dành cho người khô miệng – ORAL7 Moisturising Toothpaste có những ưu điểm vượt trội như:
- Kem đánh răng dưỡng ẩm Oral7 chứa các enzyme tự nhiên giúp đảm bảo tốt chức năng của nước bọt trong miệng, cân bằng và giữ ẩm.
- Mang lại lợi ích tuyệt đối cho người bị khô miệng, xoa dịu cảm giác khô rát, khó chịu nơi cổ họng trong suốt 7 giờ.
- Không đường và không chất làm ngọt.
- Không chứa chất gây khô miệng hay chất tạo bọt (SLS).
- Chứa Fluoride và Calcium giúp men răng khỏe mạnh.
- Trung hòa axit, do đó duy trì cân bằng trung tính pH7.
- Thêm lợi ích cho người bị khô miệng.
- Sử dụng thay thế kem đánh răng bình thường.
3. Nước súc miệng ORAL7 giữ ẩm điều trị khô miệng
Nước súc miệng giữ ẩm ORAL7 moisturising mouthwash không chứa cồn, không tinh dầu, không gây ra cảm giác bỏng rát, châm chích. Sản phẩm sẽ giữ cho hơi thở thơm tho, giúp nướu khoẻ mạnh. Loại bỏ vi khuẩn gây hôi miệng, viêm nướu, sâu răng và mảng bám thức ăn thừa còn bám lại ở những vị trí mà bàn chải đánh răng thông thường khó tiếp cận tới. Bạn nên dùng nước súc miệng hỗ trợ quá trình làm sạch sau bước đánh răng thông thường với kem đánh răng Oral7.
Lời kết
Nấm miệng là một bệnh không dễ lây và có thể điều trị bằng các loại thuốc kháng nấm theo từng đối tượng. Tuy nhiên, nếu không nhận biết sớm các dấu hiệu diễn tiến của bệnh có thể dẫn tới nấm lan sang các vùng khác. Thông qua những kiến thức Oralmart đã chia sẻ, bạn hãy nhanh chóng gặp bác sĩ để điều trị nấm lưỡi kịp thời khi phát hiện các dấu hiệu bất thường nhé!
